Kuva-i Milliye (Ulusal Kuvvetler), yurdun Yunan, İngiliz, Fransız, İtalyan birliklerince işgal edildiği ve Mondros Mütarekesi ile ağır koşulların dayatıldığı dönemde çeşitli yörelerde Osmanlı ordusunun silahlarının alınıp dağıtıldığı, günlerde doğan bir milli direniş örgütlerine verilen isimdir. Kuva-i Milliye, Kurtuluş Savaşı'nın ilk savunma kuruluşudur.
İlk Kuva-i Milliye kıvılcımı (ilk silahlı direniş) Güney Cephesi'nde Dörtyol'da 19 Aralık 1918’de Fransızlara karşı başlamıştır. Bunun en önemli nedeni, Fransızların işgallerine Ermenileri ortak etmeleridir.
İkinci etkili silahlı direniş hareketi (Örgütlü ilk Kuva-i Milliye hareketi) İzmir'in işgalinden sonra; Kuva-i Milliye hareketini, yurtsever bazı subaylar halkı örgütleyerek Ege Bölgesi'nde resmen başlatmışlardır. Batı Anadolu'daki Kuvay–i Milliye birlikleri düzenli ordu kuruluncaya kadar geçen sürede Yunan birliklerine karşı vur kaç taktiği ile savaşmıştır. Güney Cephesinde (Adana, Maraş, Antep ve Urfa) Kurtuluş Savaşını düzenli ve disiplinli Kuva–i Milliye birlikleri yapmıştır.
Yerel sivil örgütlenmeler, çeteler olarak ortaya çıkan Kuvayımilliye, düzenli ordulardan oluşan işgalci güçlere karşı, bugünkü deyimiyle bir gerilla savaşı uygulamıştır. İlk direniş olayları Güneydoğu Bölgesi'nde Fransızlara karşı görülmüşse de, örgütlü direniş İzmir'in düşmanca ele geçirilmesinden sonra Ege Bölgesi'nde Kuvayımilliye olarak başlamış ve bağımsız yerel örgütlenmeler olarak yayılmıştır. Bölgesel kuruluşlar, daha sonra TBMM'nin kurulması ile birleştirilmiş ve I. İnönü Savaşı sırasında da düzenli orduya dönüşmüştür.
Kuva-i Milliye’nin amaçlarının başında hiç bir devletin ve Milletin egemenliğini kabul etmeyerek, Türk Milletinin kendi bayrağı altında yaşama hakkını ve bağımsızlığını oluşturmak gelmiştir.
Mustafa Kemal Paşa Kuvayımilliye'nin kuruluşunu şöyle açıklar:
Kuva-i Milliye'nin Ortaya Çıkmasının Nedenleri
Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik çıkması
Mondros Ateşkes Anlaşması uyarınca Türk ordusunun terhis edilmesi
İtilaf Devletleri’nin Mondros Ateşkes Anlaşması’nın hükümlerini tek taraflı uygulayarak savunmasız kalan Anadolu’yu yer yer işgal etmeleri
İşgalcilerin halka zulmedilmesi
Osmanlı hükümetlerinin Türk halkının can ve mal güvenliğini koruyamaması ve bir şeyler yapmayışı,
Halkın milliyetçi bilince sahip olması
Kuva-i Milliye'nin sağladığı faydalar ve özellikleri
Milli Mücadele’nin ilk silahlı direniş gücü olmuşlardır.
Mondros Ateşkes Anlaşması’ndan sonra Anadolu’nun işgali üzerine başlayan bölgesel hareketlerdir.
Kuva-ı Milliye birlikleri arasında ilişki az olup, kendi bölgelerini kurtarmaya çalışmışlardır. Tek bir merkeze bağlı değillerdir.
Mondros Ateşkes Antlaşması ile terhis edilen askerler de bu harekete katılmışlardır.
İşgalci güçlere ve azınlıklara büyük zararlar vermiştir.
Düşmanın ilerlemesi yavaşlatmıştır. Yunan ordularının Anadolu’da rahatça ilerlemelerini engellemişlerdir. Türk köylerini Rum ve Ermeni çetelerinin saldırılarına karşı korumuşlardır.
Halka moral vermiş ve ulusal bilincin gelişmesine katkı sağlamıştır.
Düzenli ordu kuruluncaya kadar halkı korumuştur.
TBMM'ye karşı başlayan iç ayaklanmaların bastırılmasında çok önemli fayda sağlamıştır.
Kurtuluş Savaşı'nın örgütlenmesi için zaman kazandırmıştır.
Düzenli ordunun kurulması ve teşkilatlanması ortam oluşturmuştur.
Kuva-ı Milliye, düzenli ordular kuruluncaya kadar TBMM'ye zaman kazandırmış ve ülkede TBMM'nin hâkim ve tek güç haline gelmesine ortam hazırlamıştır.
Kuva-ı Milliye daha sonra kaldırılarak Düzenli Ordu kurulmuştur (8 Ekim 1920).'
Kuva-i Milliye'nin Dağılmasının Nedenleri
Askerlik tekniğini yeteri kadar iyi bilmemeleri, dağınık, düzensiz olarak mücadele etmeleri.
Düzenli düşman ordularını durduracak güçten yoksun olmaları.
İşgalleri kesin olarak durduramamaları
Hukuk devleti anlayışına ters davranarak suçlu gördüklerini kendileri cezalandırmaları
Anadolu’nun kesin olarak işgallerden kurtarılmak istenmesi
Düzenli orduya geçildiği sırada bazı Kuvayi Milliyeciler isyan etmiştir. Demirci Mehmet Efe Ayaklanması I.İnönü Savaşı'ndan önce, Çerkez Ethem Ayaklanması ise I.İnönü Savaşı'ndan sonra bastırılmıştır.
|
